INTERVIEW MET VOORMALIG VN-WAPENINSPECTEUR SCOTT RITTER:

“Het publiek moet in actie komen”

Als voormalig hoofd wapeninspecteurs in Irak, van 1991-1998, is Scott Ritter veel in het nieuws. Ofschoon Republikein is hij ook een luidruchtig criticus van de regering-Bush. Op uitnodiging van de Socialistische Partij was hij enkele dagen in Nederland voor een reeks lezingen en interviews. Felicity Eliot interviewde hem in Amsterdam voor Share International.

Share International: Even voor alle duidelijkheid: u bent toch een vaderlandslievend man? Volgens mij bent u geen pacifist en vindt u ook dat sommige oorlogen gerechtvaardigd zijn?

Scott Ritter: Ja, ik ben beslist een patriot en nee, ik ben geen pacifist, in de zin dat ik geloof dat sommige oorlogen gerechtvaardigd zijn — oorlogen uit zelfverdediging en binnen het raamwerk van de wet, wanneer al het andere heeft gefaald.

SI: Toch bent u een uitgesproken criticus van de regering-Bush. Waarom?

SR: De regering-Bush heeft Amerika te schande gemaakt. Ik kan geen enkele verzachtende omstandigheid vinden voor wat men heeft gedaan. Begrijp me niet verkeerd — ik moet niets van Saddam Hoessein hebben, maar ik geloof dat het recht zijn loop moet hebben.

We hebben de wet nodig om met elkaar te kunnen leven als mondiale gemeenschap. De regel der wet — die definieert beschaving. Hoe kunnen we anders met elkaar leven en werken? En ik ben van mening dat Bush de wet heeft overtreden.

SI: Wat is uw reactie op de doctrine van preventieve oorlogen?

SR: Dat is een ingewikkelde kwestie. Je kunt niet zomaar opspringen en alles aanvallen wat je als bedreiging ziet. En daar ligt mijn probleem met Bush’ idee van preventief, want het maakt deel uit van een overkoepelende strategie, de “nationale veiligheidsstrategie” van het unilateralisme. De Bush-doctrine van preventieve oorlogen gaat er namelijk van uit dat alleen wij, Amerika, het recht hebben om een probleem vast te stellen en alleen wij het recht hebben om het op te lossen. Nee, ik geloof niet in de superioriteit van Amerika. Maar Amerika is een zeer machtig land. De wereld moet leren hoe zij ermee moet omgaan; wij Amerikanen moeten leren hoe we ermee moeten omgaan. Je kunt goede dingen doen met macht, maar absolute macht corrumpeert absoluut en de beste manier om de macht van Amerika te beperken is de universele toepassing van de regel der wet.

SI: U hebt de afgelopen tijd talloze lezingen gegeven. Wat moet het publiek volgens u weten?

SR: Eerder dan “wat het publiek moet weten” zou ik zeggen wat moet het publiek doen, en dat is in actie komen als burgers! Eerlijk gezegd, heb ik mijn buik vol van mensen die passief afwachten en zeggen: “Tja, wat nu?”

We moeten wakker worden. Begin een goed burger te zijn. Een goed burger is iemand die zichzelf ergens voor inzet en iets doet voor zijn gemeenschap; en wanneer je jezelf ergens voor inzet doe je kennis op. Dan besef je plotseling waar je deel van uitmaakt en wat je doet. Ik denk dat het antwoord duidelijk is: het is niet wat ik de mensen zeg. Het gaat om de kennis waar je zelf naar zoekt. Kom niet naar mij met de vraag jou kennis te geven! Ga erop uit en zoek ernaar. Stel vragen. Wees een goed burger — houd je gekozen volksvertegenwoordigers verantwoordelijk voor wat ze uit jouw naam doen. Betrek jezelf bij het proces. Bepaal zelf wat er gebeurt, in plaats van dingen te laten gebeuren.

SI: Dus volgens u nemen mensen onvoldoende deel aan het democratische proces?

SR: Dat is waar het over de hele linie aan ontbreekt — in de meeste landen. We zijn vergeten wat burgerschap en democratie inhouden. We hebben onszelf gewikkeld in een deken van consumentisme — we zijn consumenten geworden. We hebben onszelf in een cocon van comfort gewikkeld. En zolang we voorthobbelen langs het pad van betrekkelijke voorspoed, wenden we ons af. Maar we moeten ons niet laten kenmerken door consumentisme en de “American dream”.

SI: Terwijl u dit zegt, moet ik denken aan hoe de Verenigde Naties, die ons allen zouden moeten vertegenwoordigen, de afgelopen tijd zijn geschaad.

SR: Weet u, de grondwet en de Verenigde Naties zijn niet volmaakt — ze staan open voor verandering. Ze kunnen worden aangepast aan de noden van de tijd. Wat wij democratie noemen is een ontwikkelingsproces. Als we tegen een probleem aanlopen in de VN, laten we er ons dan niet van afwenden, maar laten we er iets aan doen.

Maar wat Bush heeft gedaan, en wat zo gevaarlijk is aan deze situatie, is dat hij haastig van de wet is afgeweken, zowel internationaal als binnenslands. Ik maak mij grote zorgen dat de regering-Bush de gebeurtenissen van 11 september zal misbruiken onder het mom van “binnenlandse veiligheid” en “vaderlandsliefde” — de nieuwe wetten hieromtrent vormen een frontale aanval op de Amerikaanse grondwet.

SI: Kunnen we, om terug te komen op de huidige situatie, een aantal misverstanden uit de weg ruimen? Bij de aanval op Irak gaat het toch niet alleen om olie? En kan ik u ook vragen wat u vindt van de kliek van grijze mannen die achter Bush staan? Kunt u iets zeggen over het “Project for the New American Century”?

SR: Ja! Het wordt tijd… ik denk dat mensen zich hiermee moeten gaan bezighouden. Gaat het alleen om olie? Beslist niet. Speelt olie een rol? Reken maar van ‘yes’ — dat is immers onderdeel van macht.

SI: Nu we het er toch over hebben: zegt u dat deze oorlog niet gaat over massavernietigingswapens, niet over verandering van het regime en bevrijding, maar dat dit allemaal voorwendsels zijn?

SR: Precies! Dat is allemaal één groot rookgordijn. Het gaat om onverhulde agressie. Dit is een greep naar de macht, mondiale macht. Hegemonie — je ziet het weerspiegeld in het beleid voor binnenlandse veiligheid dat vorig jaar werd gepubliceerd en dat al in 1997 werd afgekondigd door de denktank Project for the New American Century (PNAC) die u zojuist noemde! Het vindt zijn oorsprong in een strategie die oorspronkelijk in 1992 werd opgesteld door twee leden van de PNAC, Dick Cheney en Paul Wolfowitz, toen Cheney minister van Defensie was. In wezen is dit voortgekomen uit de ineenstorting van de voormalige Sovjet-Unie en het Amerikaanse verlangen om nooit meer in een positie te verkeren waar men met een sterke tegenstander te maken heeft. Dus moeten we ervoor zorgen om de enige supermacht te blijven en moeten we onze enorme economische en militaire macht gebruiken om dat te waarborgen.

SI: Waarmee het Amerikaanse bedrijfsleven in beeld komt?

SR: Wat is macht? Macht is economische macht. We hadden het al even over olie, maar het is meer dan olie; het zijn ondernemingen — de machtselite via de zakelijke krachten die de media beheersen, die een enorme invloed hebben op de regering, die presidentsverkiezingen financieren. Dus dat is een onderdeel van de machtskliek. Als iemand die in democratie gelooft, vind ik dit verontrustend; wat we zien is een overdracht van macht van individuen aan een handjevol zakelijke elites. Zolang Amerikanen verder leven als “consumenten” en zichzelf wikkelen in het comfort van voorspoed hebben de zakelijke elites en consorten de macht. We moeten onszelf bevrijden uit deze identiteit als “consument”. We moeten de macht over ons burgerschap, onze democratie terugwinnen.

Er is ook een aspect van deze kliek dat onbesproken blijft en ik vind dat dat genoemd moet worden. Ik zeg dit als iemand die gelooft in het bestaansrecht van Israël, maar er is in dat PNAC niettemin een zionistisch element. Het is moeilijk om dat uit te spreken, want zodra je zoiets zegt word je beschuldigd van antisemitisme. Maar ik geloof in Israël, niet een groot-Israël, maar als land dat is gedefinieerd door de Verenigde Naties en door de regel der wet. Tot de PNAC behoren mensen die geloven dat aspecten van de macht van de VS verbonden moeten zijn met de veiligheid van de staat Israël. Daar maak ik mij zorgen over.

SI: Bedoelt u: “Wie volgt?” en dat het niet ophoudt bij de Iraakse grens?

SR: Juist. Irak is slechts een proeftuin voor de implementatie van deze nieuwe doctrine van mondiale hegemonie. En dezelfde mensen die zeiden dat we ons van Saddam Hoessein moesten ontdoen, zeggen nu: “Nu we hier toch zoveel troepen hebben, kunnen we gelijk linksaf slaan naar Syrië.” En waarom? Om de noordgrens van Israël te verdedigen. Dan gaan Amerikaanse soldaten strijden en omkomen voor de veiligheid van Israël, zonder dat Israël wordt aangevallen! Het is een karikatuur en we moeten er heel kritisch naar kijken.

SI: En de gevolgen voor de regio?

SR: Ja, we lopen het risico dat we, net zoals nu, de Arabische en islamitische publieke opinie in het gehele Midden-Oosten van ons vervreemden en in woede doen ontsteken.

SI: Kan Amerika het alleen af?

SR: Jawel, gedurende enige tijd, gezien onze status als wereldrijk. Maar de geschiedenis laat zien dat wereldrijken ten onder gaan aan indigestie — ze slokken teveel op en komen om.

SI: Wilt u tot slot nog iets zeggen over de vredesbeweging?

SR: Het enige wat de VS kan stoppen is als het Amerikaanse volk ze een halt toe roept. Amerika moet zijn status van democratie herwinnen en de regel der wet herstellen. Het volk van de Verenigde Staten moet zichzelf weer gaan zien als burgers van een republiek, van een democratie, niet van een wereldrijk.

Wat kan de vredesbeweging doen? Zij kan het Amerikaanse volk die norm voorhouden. Houd de Verenigde Staten een spiegel voor en zeg: “Je leeft niet naar je eigen normen.” Misschien dat dat helpt om het Amerikaanse volk wakker te schudden, zodat het in actie komt als goede burgers.

mei 2003