De kunst van het leven
door Benjamin Creme

Hier volgt een gedeelte van een bewerking van de lezing die Benjamin Creme in augustus 2005 gaf tijdens de Transmissie-meditatieconferentie in San Francisco (VS).
De volledige tekst is gepubliceerd in Share International/Share Nederland, jan./feb. 2006.

Deze lezing gaat over de kunst van het leven. Het is waarschijnlijk het belangrijkste onderwerp waarover men kan spreken, ofschoon het overgrote deel van de mensen op Aarde er geen idee van heeft dat leven een kunst is. Aangezien het een kunst is, gebeurt het niet zomaar. De wetten en regels die aan de kunst ten grondslag liggen, moeten worden begrepen en opgevolgd. Alleen dan zullen we een wereld zien waarin alle bewoners in juiste onderlinge verhoudingen leven, uitdrukking geven aan hun goddelijkheid, hun potentiële God-heid. Als we niet weten dat er wetten en regels zijn, komen we niet verder dan waar we nu zijn of waar we ooit geweest zijn — in de problemen, een rampzalige situatie, volkomen uit de pas met het idee van een kunst.
Kunst, of het nu schilderen is, muziek, of een andere kunst, moet aan bepaalde wetten en regels gehoorzamen. Als je wilt schilderen of componeren moet je de wetten leren waarmee die kunst vormgegeven wordt; ook de methoden, maar vooral de wetten die de hoedanigheden van kunst regeren, zoals verhoudingen, zoals openbaring. De magie van kunst ligt in gehoorzaamheid aan die wetten. Deze wetten gaan vergezeld van regels die, in sommige gevallen, in sommige perioden in de geschiedenis, duizenden jaren op de letter nagevolgd zijn, zonder enige schijnbare verandering. Sommige kunstwerken worden nu door religieuze groepen geproduceerd onder dezelfde eeuwenoude richtsnoeren voor schoonheid, rechtschapenheid en waarheid, richtsnoeren voor heiligheid en juiste verhouding tussen mens en God, en daarmee van mens tot mens.
Moderne schilders en componisten hebben de grenzen van deze maatstaven voor het merendeel opgerekt en losser gemaakt, en kunst gecreëerd die, als ze de wetten en regels van het medium al gehoorzaamt, dat op een heel luchthartige, lukrake en geïmproviseerde manier doet, instinctief en niet al te ontwikkeld. De kunst die onder dit gebrek aan maatstaven wordt gemaakt, is betrekkelijk oppervlakkig. Dat betekent niet dat het slechte kunst is, maar het is oppervlakkig en raakt niet aan de diepten van betekenis die karakteristiek zijn voor de hoogste vormen van kunst.
We verkeren in een periode van buitengewone wanorde in de wereld — politiek, economisch en sociaal. We zijn ons er allemaal van bewust. De massa’s worden zich er geleidelijk aan van bewust, beginnen onrustig te worden en voelen hoe deze verkeerde structuren, verkeerde wetten, verkeerde gewoonten — met andere woorden, conditionering — wringen en zoeken een uitweg. Dat zorgt voor de opschudding die we momenteel in de wereld zien.
Als je schilder bent, weet je dat er zekere wetten van verhoudingen zijn die de meeste kunstenaars volgen, al was het maar instinctief, omdat ze gewend zijn die te zien in eerdere kunst die de regels van compositie, de wetten van verhoudingen volgde. Ook al gaat het om heel conventionele kunst, een heel weinig origineel product, als het tot op zekere hoogte aan deze wetten gehoorzaamt, al is het maar instinctief, zonder veel begrip, dan is dat schilderij of dat muziekstuk nuttig en interessant voor iemand. Het bevat wellicht een melodie die altijd plezierig klinkt of fijne kleuren en verhoudingen die prettig zijn om te zien.
Het is onmogelijk om enige vorm van kunst te produceren die niet op een of andere manier een wet, regel of procedure gehoorzaamt, hoe onbekend ook. Hoe beter de kunstenaar, hoe bewuster hij zich zal zijn van die procedure en hoe beter hij zijn doel zal kunnen bereiken. De conventionele kunstenaar zal in een vroeg stadium tevreden zijn. De conventionele kunst van elk tijdsgewricht, of het nu schilderkunst is of muziek, is populair en doet geen beroep op de intelligentie van de meeste mensen.
De kunstenaar begint met een canvas of een bord. Hij begint het te bedekken met gekleurde vormen of penseelstreken, totdat het de wet van schoonheid gehoorzaamt volgens zijn begrip van wat schoonheid is, totdat het er goed uit ziet, totdat alles op de juiste plaats staat, hoe conventioneel de afbeelding ook is. Elke hoek en ronding houdt verband met het gehele ritme van de afbeelding. Het heeft een vorm van leven, hoe conventioneel ook. Het heeft een trilling, waardoor mensen het kopen en aan de muur hangen. Als het die trilling niet had, zou niemand het schilderij kopen, hoe ongecompliceerd en conventioneel het ook was.
Als je componist bent, moet je weten hoe muziek werkt. Je moet de wetten van harmonie begrijpen en vele andere wetten en eigenschappen van muziek, afhankelijk van de complexiteit van het werk. Je moet het op papier kunnen zetten. Je moet altijd naar voltooiing zoeken, naar hoe ver je kunt gaan, hoe lang of kort het stuk moet zijn. Componisten hebben al sinds eeuwen geëxperimenteerd met de lengte van composities, maar hoe lang een stuk ook is, ze moeten gehoorzamen aan de wetten van compositie. Ze moeten gehoorzamen aan de wetten van contrapuntische melodie, harmonie, instrumentatie en klankkleur. Er komt een geweldige rijkdom aan kennis kijken bij de productie van een verfijnd muziekstuk, hoe conventioneel het in betekenis ook is.
Niettemin krijgen mensen geen werkelijk onderricht in het leven. Als je schilder wilt worden, ga je naar de kunstacademie of naar iemand die al volgroeid is in zijn ontwikkeling en leert van hem. Ook musici leren op die manier van elkaar. Ze gaan naar een conservatorium en leren de beginselen. De beginselen zijn in wezen de wetten die de productie van een stuk regeren.
In het onderwijs leren we lezen en schrijven, wat natuurlijk heel belangrijk is. We leren wat geschiedenis, aardrijkskunde, rekenen, algemene wiskunde, en dat is het zo’n beetje. We worden tot op zekere hoogte onderricht in hoe we althans de concrete kennis van ons specifieke vak of de benodigde vaardigheden kunnen leren en dat is alles. We worden niet onderricht in hoe te leven, de kunst van het leven. Er is geen school waar we de kunst van het leven kunnen leren.
Het is een spiritueel probleem, want de kunst van het leven is verweven met het leven zelf. Het hangt ervan af wat je gelooft over de aard van het leven, hoe belangrijk je het vindt dat je dieper ingaat op de aard van het leven, of probeert op enig moment de fundamenten van het leven te analyseren en te begrijpen.
We leven in een buitengewoon tijdsgewricht, een overgangsperiode tussen twee grote tijdperken, zodat wat eerder een gegeven leek, niet langer een gegeven is. Kennis die zeker leek, is niet langer zeker. Alles wat we zien is het verleden, en mogelijk een glimp van de toekomst, en wij worden verscheurd doordat we er tussenin staan.

Het volgende artikel is getiteld ‘De kunst van het leven’ en ik zal daar wat opmerkingen bij maken.

De kunst van het leven

Weldra zal er een grote verandering plaatsvinden in onze benadering van het leven. Uit de chaos van de huidige tijd zal een nieuw begrip ontstaan van de betekenis achter ons bestaan en al het mogelijke zal worden gedaan om ons besef van die betekenis uit te drukken in ons dagelijks leven. Dit zal leiden tot een volledige transformatie van de samenleving: een nieuwe sprankeling zal onze verhoudingen en instellingen kenmerken; een nieuwe vrijheid en gevoel van vreugde zal de huidige angst vervangen. Maar bovenal zal de mensheid gaan beseffen dat leven een kunst is, gebaseerd op bepaalde wetten, en dat een juiste uitdrukking daarvan de functie van de intuïtie vereist.
Onschadelijkheid is de sleutel tot de nieuwe schoonheid in verhoudingen die zal ontstaan. Een nieuw besef van verantwoordelijkheid voor daden en gedachten zal een ieder leiden in elke situatie; een begrip van de Wet van Oorzaak en Gevolg zal de manier waarop mensen met elkaar omgaan, transformeren. Een nieuwe en harmonieuzere wisselwerking tussen mensen en landen zal de wedijver en het wantrouwen van nu verdringen. Geleidelijk zal de mensheid de kunst van het leven leren, die elk ogenblik de ervaring van het nieuwe verschaft. Niet langer zullen de mensen leven met angst voor de toekomst en voor elkaar. Niet langer zullen miljoenen honger lijden of gebukt gaan onder de last van arbeid voor hun broeders.
Iedereen heeft een rol te spelen in het ingewikkelde patroon dat de mensheid weeft. Elke bijdrage is van unieke waarde en noodzakelijk voor het geheel. Hoe dof de vonk vooralsnog ook is, er is niemand in wie het vuur van de creativiteit niet kan worden ontstoken. De kunst van het leven is de kunst van uitdrukking geven aan dat scheppende vuur en zo de aard van de mensen te onthullen als Goden in aanleg.
Het is van wezenlijk belang dat alle mensen in deze ervaring delen en de kunst van het leven leren. Tot nu toe is een werkelijk creatief leven het voorrecht van weinigen geweest. In de komende tijd zal de onaangesproken creativiteit van miljoenen mensen nieuwe luister bijzetten aan de prestaties van de mens. Wanneer hij uit de duisternis van uitbuiting en angst tevoorschijn treedt in ware en juiste onderlinge verhoudingen, zal ieder mens in zichzelf het doel en de vreugde van het leven vinden.
De aanwezigheid van de Christus en de Meesters zal dit proces versnellen en de mensheid inspireren tot verstandiger en veiliger methoden van vooruitgang. Een nieuwe eenvoud zal het kenmerk zijn van de komende beschaving onder leiding van deze Kenners van God.
Nu al is er een groeiend besef dat niet alles in orde is in het huis van de mens. Steeds meer worden de mensen zich bewust van de beperkingen in hun leven en zoeken ze naar iets beters. Zij plaatsen vraagtekens bij de methoden en structuren die de deelname aan de volheid van het leven verhinderen, en verlangen naar een zin en een doel in al wat ze doen.
Binnenkort zullen nieuwe energieën ons leven binnenkomen en de mensen inspireren tot creatief handelen. Er zal een nieuwe en harmonieuze stimulans gegeven worden aan de kunst en aan de kunst van het leven. Een schoonheid die niet eerder werd gekend, zal het leven van de mensen transformeren en voor immer de aard van God belichten.
De mens staat nu gereed voor Openbaring. Met zijn hart en denken in de aanslag en gericht op de toekomst, ziet hij uit naar de heerlijkheid die hij door zijn gereedheid heeft aangeroepen. (Benjamin Creme’s Meester, Share International, oktober 1983)

“Weldra zal er een grote verandering plaatsvinden in onze benadering van het leven.” Dit gebeurt nu al. Er bestaat al een onderstroom van verandering, een vereenvoudiging van onze eisen aan het leven, een groeiende afkeer van materialisme en alles waar het voor staat, over de hele wereld. Vooralsnog is het heel fragmentarisch. Je kunt geen land aanwijzen dat voor ligt op de andere in de uitvoering van deze transformatie.
Overal in dit uitgestrekte, complexe land, de Verenigde Staten, bevinden zich kernen van denkers en mensen die experimenteren in hun leven en die heel bewust proberen een nieuw manier van leven te vinden. Van hieruit gezien lijken ze nogal kunstmatig. Om een welbekend esoterisch woord te gebruiken, ze zijn vervuld van begoocheling, illusie. Maar de experimenten vinden plaats en er wordt veel geleerd. Op deze manier zoeken de voorlopers van de toekomst naar de structuren — politiek, economisch, religieus en sociaal — die de toekomst zullen kenmerken en de huidige chaos naar het verleden zullen verbannen.
We kennen allemaal de chaos waarin we leven. Nergens in de hele wereld, met al haar 6,5 miljard inwoners, bestaat er iets dat maar in de buurt komt van harmonie of juiste verhoudingen.
Elke schilder of componist zoekt naar harmonie. Het lijkt voor sommigen misschien disharmonie, maar hij is op zoek naar harmonie. Hij doet dat heel bewust om de verschillende delen waaruit zijn kunstwerk — muziek of een schilderij — bestaat tot een geheel te maken. Hij werkt eraan, totdat hij het gevoel heeft dat het af is.
Hoe weet hij dat het af is? Hij weet weinig meer over het schilderij of het muziekstuk dan de rest van ons. Het is zijn of haar kunstwerk, maar totdat het gecreëerd is, totdat het een voltooid object is, kan het nog veranderd worden. Hij moet tot een beslissing komen wanneer hij zal stoppen. Iets drijft hem tot herkenning van dat moment van beslissing. Dat moment komt wanneer alle facetten van de kunstvorm gehoorzamen aan de wetten waaronder de kunst bestaat en zichzelf uitdrukt, en dat op een levende, pulserende wijze.
Er is niet veel vreugde te beleven aan het creëren van dode kunst, ofschoon er veel dode kunst en muziek gemaakt wordt. Het kan zijn dat het kunstwerk, conventioneel en dood, ritmisch, melodisch en structureel inert, de wereld niets nieuws te zeggen of te bieden heeft. Omdat het conventioneel is, zal het op min of meer doelmatige wijze herhalen wat al eerder gedaan is, misschien al duizenden keren eerder. Een kopie, tenzij met zekere kwaliteit gemaakt, is al dood voordat het werk begint. Er worden prachtige kopieën gemaakt door artiesten zelf. Ik weet niet of je een kopie van muziek kunt maken, maar je kunt de stijl van anderen kopiëren. Strawinsky was een meester in het opnieuw uitvinden van oude muziek en hij gebruikte veel partituren van componisten uit het verleden om iets geheel nieuws te maken — en iets dat beslist des Strawinsky’s was. Dat is het buitengewone, om kunst uit het verleden te nemen en je die geheel eigen te maken.
Zijn vriend Picasso deed iets soortgelijks met schilderijen. Hij kon naar de kunst van het verleden kijken en een selectie maken uit werk van Velasques, Manet of een andere kunstenaar die hij bewonderde of benijdde. Hij kon kunst gebruiken die zijn eigen scheppende daad ontstak; de vormen, de ideeën, de onderwerpen, de sfeer van het origineel opnieuw uitvinden en gebruiken om iets geheel nieuws te creëren.
Zo werkt creativiteit: door dat wat bekend is te gebruiken en het helemaal opnieuw uit te vinden. Als je schilderijen uit het verleden ziet of de muziek uit het verleden hoort, zo anders dan de kunst en de muziek van nu, dan zie je dat schilders en musici het verleden opnieuw uitvinden. Ze baseren zich op hun directe voorgangers, leren van hen en voegen er hun eigen individuele stem aan toe.
Hoe doen zij dat? Op welke manier kun je je stem, je eigen individualiteit in een schilderij of muziekstuk stoppen? Het is niet iets wat je in de winkel kunt kopen en eraan toe kunt voegen. Het moet van jou komen. Hoe beslis je of het werkt? Iedereen kan het idee hebben, maar het idee te hebben en dat idee te laten werken, zodat een kunstfragment uit het verleden een hedendaags kunstwerk wordt — nieuw, fris, interessant en nooit eerder gezien of gehoord — vereist iets.
Dit gebeurt door de functie en het gebruik van de intuïtie. Zonder intuïtie is het niet mogelijk, net zoals er nooit beeldende kunst is gemaakt zonder de functie van de intuïtie. Aangezien intuïtie een hoedanigheid van de ziel is, een uitdrukking van de ziel die via haar weerspiegeling werkt — de man of vrouw die componeert of schildert — is het derhalve de intuïtie die het scheppende vuur is achter het kunstwerk. Het is afkomstig van de ziel. Alle kunst en muziek van kwaliteit uit het verleden die je raakt, die duurzaam is, gedurende honderden, soms duizenden jaren betekenis heeft, is de uitdrukking van de hoedanigheid van de ziel.
Kunst is afkomstig van de ziel en is een uitdrukking, via de intuïtie, van het feit dat mannen en vrouwen zielen zijn. Hoe meer zij handelen als zielen, des te hoger de kwaliteit van de kunst die zij maken. Het is altijd afhankelijk van de mate waarin de ziel in staat is geweest haar creativiteit uit te drukken via de man of vrouw die de kunst maakt. Kunst en cultuur komen van de ziel.
Zonder die kennis van de ziel bouwen we structuren, zodat relatief slechts een handvol mensen werkelijk uitdrukking kan geven aan de ziel in hun cultuur. We zijn allemaal daadwerkelijk zielen, maar we moeten uitdrukking geven aan dat feit. Als je in het armste deel van Afrika woont of in een deel van de wereld waar slechts het minste, meest basale leven mogelijk is, waar je 18 uur per dag moet werken alleen maar om jezelf en je gezin te kunnen voeden, dan zal er natuurlijk weinig of geen kunst geproduceerd worden. De voertuigen van de ziel hebben ontspanning nodig om de ziel in staat te stellen zichzelf uit te drukken. De man of vrouw is het voertuig voor de ziel. Als zij weinig of geen ontspanning krijgen, zullen zij niet in hoge mate uitdrukking kunnen geven aan de creativiteit van de ziel.
Het is niet dat we schilderijen en muziek nodig hebben om te weten dat de ziel bestaat, maar aangezien zij bestaat, heeft de mens manieren en wegen bedacht waarlangs zij zich kan uitdrukken. De mens houdt ervan te tekenen, te schilderen, muziek te maken, het instinct of de intuïtie te volgen van wat eigenlijk de aard van het leven is. Hij geeft uitdrukking aan zijn respons op het leven en de stimuli die hem in het leven gegeven worden. Hoe beter hij dat doet, des te meer de ziel betrokken is bij het proces. Hoe meer de ziel betrokken is bij het proces, hoe dieper, diepgaander en duurzamer die kunst of muziek zal zijn.
Als we terugkijken in de geschiedenis kunnen we perioden onderscheiden, waarin de cultuur een hoog niveau bereikte en andere perioden waarin er een betrekkelijk laag niveau van cultuur bestond. Aan de hand daarvan kunnen we zien hoe de ziel cyclisch werkt via de mensheid. Het duurt lang voordat de mensheid voldoende geëvolueerd is om de ziel in staat te stellen zichzelf uit te drukken. Het is de ziel in de man of vrouw die haar gewaarwording van de wereld van betekenis uitdrukt. Voorbij de ervaringen van alledag, inclusief de hoogste niveaus van denken die je je kunt voorstellen, bestaat er een ander niveau van bestaan, de geestelijke gebieden. Dat niveau van bestaan geeft de betrokken persoon een gewaarwording van de wereld van betekenis. De wereld van de ziel is de wereld van betekenis.
De ziel kent de betekenis van het leven. Zij kent het onderliggende doel van het bestaan. Zij weet waarom wij bestaan. Wij weten niet waarom wij bestaan. Wij weten niet wie wij zijn, of wat het doel is van ons leven. Dat komt omdat we de band met de bron van ons wezen, de ziel, hebben verbroken. We weten niet eens van de drievoudige samenstelling van de mens. We weten niet dat elke man en vrouw in wezen een God in aanleg is.