De stem van het volk - maart 2009

Economische crisis leidt tot wereldwijde protesten

China en verschillende Europese landen hebben door de verslechterende economische situatie als gevolg van de mondiale financiële crisis te maken gekregen met demonstraties en soms rellen.
In IJsland heeft de regering van premier Geir Haarde op 26 januari 2009 ontslag genomen na maanden van steeds gewelddadiger betogingen. Duizenden mensen verloren hun spaargeld en baan, nadat de eens bloeiende financiële sector in oktober 2008 ineenstortte en de regering gedwongen was om de grootste banken te nationaliseren. In Griekenland leidde het neerschieten van een 15-jarige jongen in december 2008 tot demonstraties en rellen. Griekenlands toenemende economische problemen droegen verder bij aan de onrust. De demonstraties werden veelal georganiseerd door jonge mensen die het meest getroffen zijn – het werkloosheidspercentage onder de jeugd bedraagt 30 procent. De Griekse hoogleraar psychologie Fotini Tsalikoglou: “De uitbarsting duidt op ingehouden wanhoop. Vele jongeren leven in de onverdraaglijke wetenschap dat er geen toekomst is.”
In Riga (Letland) kwamen meer dan 10.000 mensen bijeen om het ontslag van de regering te eisen vanwege het accepteren van een lening van het International Monetair Fonds in ruil voor ‘structurele hervormingen’. Demonstranten betoogden tegen de toenemende werkloosheid en bezuinigingen op salarissen en de begroting, in combinatie met belastingverhogingen opgelegd door het IMF in ruil voor de lening. Het vreedzame protest werd gewelddadig toen honderden jongeren, van wie velen werkloos, in de stad tekeergingen. Letland beleefde in de afgelopen jaren een economische groei van dubbele cijfers, maar het bnp zal naar verwachting in 2009 met 5 procent krimpen.
In de Litouwse hoofdstad Vilnius kwam op 16 januari een demonstratie van 7000 mensen tot een gewelddadig einde. Betogers bekogelden het parlementsgebouw met stenen en eieren en eisten het ontslag van de regering.
Demonstranten in Sofia (Bulgarije) raakten op 14 januari slaags met de politie. Reuters berichtte: “Het geweld brak uit tijdens een vredig protest voor het parlementsgebouw van meer dan 2000 mensen die zeiden dat ze genoeg hadden van het leven in het armste en meest corrupte land van de Europese Unie.”
In heel Rusland hielden duizenden op 31 januari demonstraties tegen het economisch wanbeleid van de regering. Bij de grootste, in Vladivostok, werd het aftreden van premier Vladimir Putin geëist. “Anti-regeringsdemonstraties waren een paar maanden geleden ondenkbaar, toen de economie bloeide vanwege recordhoge olieprijzen en het Kremlin zijn greep op bijna alle aspecten van de samenleving verstevigde,” aldus een BBC-reportage. “Maar nu de economie in grote problemen verkeert, is er echte angst onder de gewone mensen over wat de toekomst zal brengen.” De werkloosheid in Rusland stijgt snel, evenals de prijzen van basisvoedsel en -benodigdheden.
Bij de grootste demonstraties die Frankrijk in meer dan een decennium heeft gezien, gingen op 29 januari in meer dan tien Franse steden naar schatting 1,5 miljoen mensen de straat op. Volgens de grote vakbonden, die het nationale protest organiseerden, is het economische stimuleringspakket dat president Sarkozy aankondigde, absoluut ontoereikend.
In China heeft het instorten van de exporthandel miljoenen werklozen tot gevolg. Faillissementen, werkloosheid en sociale onrust verspreiden zich in China op grotere schaal dan officieel wordt bericht. In één week in december protesteerden 2000 werknemers van een in Shanghai gevestigd Singaporees bedrijf over lonen; hielden duizenden boeren 12 dagen lang massademonstraties buiten Shanghai; blokkeerden boze arbeiders langs de kust regeringsgebouwen, nadat lokale fabrieken van eigenaren uit Hongkong, Taiwan en Zuid-Korea werden gesloten zonder uitbetaling van lonen; protesteerden honderden arbeiders in zuid-China tegen loonsvermindering door een lokale snelweg te blokkeren; zagen verschillende fabrieken chaotische taferelen toen de politie werd ingeroepen om crediteurs tegen te houden die spullen wilden weghalen bij wijze van betaling; en werden in noord-China tv-journalisten gestraft voor een reportage over een bezetting van een textielfabriek door 6000 arbeiders.
 Journalist Roger Boyes schreef in een artikel voor The Times. “Leiders in heel Europa nationaliseren activa, geven leningen en garanties aan banken en fabrikanten die in gebreke blijven. Maar de prijs is hoog: de werkloosheid stijgt en bezuinigingen op publieke uitgaven gaan ten koste van ziekenhuizen, scholen en universiteiten. Persoonlijke faillissementen bereiken recordhoogten. Elke maatschappelijke sector wordt getroffen, maar het zijn de jongeren die de pijn het ergst voelen – en zij leiden de opstand.”
Tijdens een protestbijeenkomst in Reykjavik (IJsland) waarschuwde de Britse econoom Robert Wade dat grootschalige maatschappelijke onrust ophanden is, waarschijnlijk beginnend in het voorjaar. “Het zal ontstaan uit het groeiend algemeen bewustzijn in Europa, Amerika en Azië, dat honderden miljoenen in rijke en arme landen snel afnemende consumptienormen ondergaan; dat de crisis erger wordt, niet beter, en zich niet door de nationale en internationale autoriteiten laat beheersen. (Bron: The Independent, The Times, The Sunday Times, BBC, VK; Washington Post, VS; Agence France-Press, Frankrijk; Reuters; euobserver.com)