De stem van het volk - september 2009

Zelfbestuur voor inheemse Bolivianen

In een handvest dat door velen wordt gezien als een mondiale mijlpaal op het gebied van mensenrechten en rassengelijkheid, is het Boliviaanse inheemse volk autonomie toegekend.
De Boliviaanse president Evo Morales – zelf de eerste president van inheemse afkomst van het continent – was lang voorvechter van rechten voor inheemse Bolivianen. Zij vormen, sinds de marginalisering na de Spaanse verovering 500 jaar geleden, de grootste meerderheid van de armen in het armste land van het Zuid-Amerikaanse continent, en kregen pas kiesrecht in 1952.
Het nieuwe handvest werd in februari 2009 bekrachtigd na een dwingend referendum over constitutionele veranderingen die bitter werden tegengewerkt door ’s lands traditionele elite, die van Europese afkomst is. De kern van de 411 artikelen tellende nieuwe Boliviaanse Constitutie is een heel hoofdstuk over inheemse rechten en de poging om de Boliviaanse maatschappij te “dekoloniseren”.
Onder de vele nieuwe rechten die zijn toegekend, erkent het handvest 36 verschillende inheemse groepen en verzekert hen een plaats in het Congres; maakt het “inheems” een van de vier nieuwe gedecentraliseerde, autonome terreinen van nationaal bestuur; geeft het inheemse rechtssystemen een gelijke status als het bestaande rechtsstelsel; en garandeert het vrijheid van religie waarmee Pachamama, de Aarde-god van de Andes, en de christelijke God gelijkelijk erkend worden.
Andere belangrijke veranderingen omvatten de verkiezing van rechters in plaats van hun benoeming door het congres; staatsbeheer over de overvloedige natuurlijke gasreserves; en een limiet van 5000 hectare op nieuwe particuliere landaankopen.
Hoewel zwaar bekritiseerd door de oppositie, is de nieuwe grondwet op overweldigende wijze door de meerderheid van de Boliviaanse en inheemse gemeenschappen verwelkomd en gevierd. “Met mijn nederige stem creëer ik een beetje hoop voor mijn kinderen,” aldus Ismaël Pocoaca, een bouwvakker die in de sloppen van de Boliviaanse hoofdstad La Paz had gestemd. “We heroveren eindelijk onze waardigheid,” zei Maria Laure, een zeepverkoopster die ook had gestemd voor de nieuwe grondwet. Flaviano Iglesias, coördinator van Inheemse Volken in Panama, noemde het wetsontwerp “het einde van afhankelijkheid”.
“Bolivia’s succesvolle referendum schept een precedent voor de inheemse emancipatie wereldwijd,” aldus Robert Albro, deskundige in Latijns-Amerikaanse sociale en inheemse bewegingen aan de Amerikaanse Universiteit in Washington. “Het is echt een ongelooflijk moment in de Boliviaanse geschiedenis.” (Bronnen: El País, Spanje; La Jornada, Bolivia; BBC, VK; csmonitor.com)